Ανάλυση στον ΘΕΜΑ 104,6 Fm / Mea Culpa (12.04.2018).

Διαβάστε και το άρθρο μου: "Πώς θα διασωθεί η Ευρωζώνη;"

Κάθε άλλο παρά στα ψιλά πρέπει να περάσει το καμπανάκι του κινδύνου που χτύπησε για το άμεσο μέλλον της Ζώνης του Ευρώ ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) Κλάους Ρέγκλινγκ. Προειδοποίησε για απώλεια του πολιτικού μομέντουμ που είχε δημιουργηθεί μετά την αποσόβηση ενός ατυχήματος κατά τη διάρκεια του ευρωπαϊκού εκλογικού κύκλου του 2017 που εξελίχθηκε διαδοχικά σε Ολλανδία, Γαλλία και Γερμανία. Και επεσήμανε πως τυχόν καθυστερήσεις εγκυμονούν τον κίνδυνο να πραγματοποιηθούν οι αναγκαίες αλλαγές όταν προκύψει η επόμενη μεγάλη κρίση, κάτι το οποίο θα συνεπάγεται ένα πλαίσιο λήψης αποφάσεων υπό καθεστώς ασφυκτικής πίεσης χρόνου και μεγαλύτερου δυνητικού κόστους για όλες τις πλευρές. 

Αξίζει να διευκρινιστεί ότι οι σοβαρότατες προειδοποιήσεις του επικεφαλής του ESM, θεσμού ο οποίος έχει το μεγαλύτερο ειδικό βάρος μαζί με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) στις διευθετήσεις που αφορούν την Ευρωζώνη, αντικαθρεφτίζουν τα σύννεφα που συσσωρεύονται με ταχύτητα πάνω από το ευρωπαϊκό δημοκρατικό οικοδόμημα. Την ώρα που στην ευρύτερη σφαίρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συγκεκριμένα στην Ανατολική Ευρώπη, ειδικότερα δε στην Ουγγαρία αλλά και στην -συμπλέουσα με το πνεύμα της διακυβέρνησης Όρμπαν- Πολωνία, ο πλέον ξεκάθαρος κίνδυνος αφορά τον εκφυλισμό της φιλελεύθερης δημοκρατίας σε ανελεύθερη και αυταρχική δημοκρατία ή, χειρότερα, σε δημοκρατική οιονεί δικτατορία, ορισμένοι στη Δυτική Ευρώπη δυσανασχετούν αναδρομικά για προηγούμενες διευρύνσεις της Ένωσης προς Ανατολάς ενώ βλέπουν και στη δική τους γειτονιά -μέσα στην Ιταλία- τον αντιευρωπαϊσμό να χτυπά την πόρτα της κυβερνητικής εξουσίας.         

Όμως η περίπτωση της Ιταλίας εντάσσεται όχι μόνο στην ευρύτερη σφαίρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και στη στενότερη, εκείνη της Ευρωζώνης. Εξ ου και το καμπανάκι του κινδύνου από τον σημαντικότερο θεσμό που γεννήθηκε στο πλαίσιο της εξελισσόμενης ενίσχυσης της αρχιτεκτονικής του κοινού νομίσματος προκειμένου να αντιμετωπιστεί η Μεγάλη Οικονομική Κρίση· ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας δημιουργήθηκε ως μετεξέλιξη του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF), όταν η χρηματοπιστωτική κρίση πέρασε από τις Ηνωμένες Πολιτείες στην εδώ πλευρά του Ατλαντικού και επιμόλυνε τις αδύναμες οικονομίες του ευρωπαϊκού Νότου, με τη χώρα μας να βρίσκεται στη θέση του πιο ασθενούς κρίκου της αλυσίδας του ευρώ.  

Πέραν των πολιτικών ζητημάτων που αφορούν την αμφισβήτηση παραδοσιακών θεσμικών πυλώνων της φιλελεύθερης δημοκρατίας, ακραιφνώς οικονομικά επιχειρήματα στοιχειοθετούν την ανησυχία για το μέλλον της Ευρωζώνης κατά τα κρίσιμα επόμενα χρόνια. Στη διάρκεια της τελευταίας τριετίας, υπήρχαν τρεις υποβοηθητικοί παράγοντες οικονομικής ανάκαμψης και αναστήλωσης του ευρωπαϊκού οικοδομήματος μετά τη μεγάλη κρίση χρέους: πρώτον, οι σχετικά και προοδευτικά ισχυροί ρυθμοί ανάπτυξης για τις οικονομίες της Ζώνης του Ευρώ, δεύτερον, το πρόγραμμα «ποσοτικής χαλάρωσης» -QE- (ακριβέστερα, πρόγραμμα αγοράς τίτλων) που εκπονεί η ΕΚΤ ως ανεξάρτητη νομισματική αρχή, και τρίτον, οι χαμηλές διεθνείς τιμές ενέργειας. Ένας μετά τον άλλον οι αλληλοσυνδεόμενοι αυτοί παράγοντες αναμένεται, νωρίτερα ή αργότερα, να εκλείψουν.   

Επομένως αναζητούνται εν μέσω επιδεινούμενων γεωπολιτικών και γεωοικονομικών σχέσεων οι θετικοί καταλύτες που θα επιταχύνουν τη θωράκιση της αρχιτεκτονικής του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος προτού έρθει η επόμενη μεγάλη κρίση και αυξηθούν δραματικά τόσο η πίεση του χρόνου όσο και το κόστος αντιμετώπισής της. Κατά τη θεώρηση του γράφοντος, κλειδί είναι η ταχεία ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης με τον τρίτο καθοριστικό πυλώνα που εκκρεμεί και αφορά το κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλισης καταθέσεων. Η εγγενής ασυμμετρία μεταξύ ενός «ελληνικού», «ιταλικού» ή «γερμανικού» ευρώ λειτουργεί αποσταθεροποιητικά για το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Σε γλωσσικούς εξάλλου όρους διατυπωμένους υπό μορφή μαθηματικής εξίσωσης, το μέλλον του υπερεθνικού οικοδομήματος θα κριθεί από την επίλυση της πολυπαραγοντικής σχέσης: (αποκατάσταση πληγών του ακήρυχτου «οικονομικού πολέμου») + (διασφάλιση της «νομισματικής ειρήνης») = (πολιτική ολοκλήρωση της Ευρωζώνης). (βλ.  ‘Ο γόνιμος «ευρωσκεπτικισμός» σε μία εξίσωση…’ )

Σε κάθε περίπτωση, η προσεχής διετία μέλλει να αποδείξει ότι το κοινό νόμισμα παραμένει, πρώτα και κύρια, δυνάμει πολιτικό εγχείρημα· ενόσω τα σύννεφα θα πυκνώνουν με γεωμετρική πρόοδο, σε μια περίοδο ασυνήθιστης αβεβαιότητας για τις διεθνείς σχέσεις…