Του Κωνσταντίνου Γκράβα

Ασκήσεις επί χάρτου. Ερωτήματα για πολύ δυνατούς λύτες. Οδηγός για τις απαντήσεις, ό,τι ασφαλέστερο: Η ιστορία, που ανέκαθεν αποτελούσε διαχρονική πυξίδα μέγιστη για τα μελλούμενα. Ειδικότερα, η ανάλυση των (ιδιότυπων) συνθηκών που επεκράτησαν στις δίδυμες, αλλεπάλληλες βουλευτικές εκλογές του 2012. Επίσης, η μελέτη των ισορροπιών που επακολούθησαν. Ακόμη, η διάγνωση της σημερινής κατάστασης όπως παρουσιάζεται επικοινωνιακά, υφίσταται βιωματικά και εισπράττεται ιδεολογικά.

Τα κριτήρια ψήφου του 2012… σήμερα

Η έκπληξη του Μαΐου είχε ως θεμελιώδεις αιτίες: α. την «απελευθέρωση» των ψηφοφόρων από την πελατειακή σχέση κατά το μοντέλο που οικοδομήθηκε, αναπτύχθηκε και εφαρμόσθηκε από τη μεταπολίτευση μέχρι πρότινος, β. το έλλειμμα ελπίδας και γ. τη συνακόλουθη αναζήτηση διεξόδου ελπίδας, ψυχολογικός μηχανισμός που συνιστά έμφυτη ανάγκη του ανθρώπου στα πλαίσια του ενστίκτου αυτοσυντήρησης. (Για την αναδρομή, βλ. αναλυτικά εδώ).

Για τον πρώτο παράγοντα θα πρέπει να προσδιορισθεί ο βαθμός ισχύος του, σήμερα. Κυρίως ως συνάρτηση της δυνατότητας του πολιτικού συστήματος να υφαρπάζει την ψήφο διαμέσου ρουσφετιών. Δευτερευόντως, βάσει της αλλαγής κουλτούρας των πολιτών υπό το πρίσμα της αναγνώρισης του προηγούμενου πελατειακού κράτους ως καταστρεπτικού για τη «βιωσιμότητα» του παραγωγικού μοντέλου της εθνικής οικονομίας, ως βαριδιού για τις επόμενες γενεές, ως υποσκάπτοντος το μέλλον των παιδιών μας. Και αναφέρεται σαν (όχι ως) δευτερεύων παράγοντας αυτός, διότι -καίτοι ασυγκρίτως ουσιαστικότερος και ανυπερθέτως μεγαλύτερου ειδικού βάρους από τον πρώτο- είναι ασφυκτικός ο εναγκαλισμός των ψηφοφόρων από τα πλοκάμια του συστήματος ανταλλαγής της ψήφου με ένα «βόλεμα». Εκμεταλλεύεται το έλλειμμα παιδείας. Την ατομικιστική οπτική γωνία που καλλιεργείται προϊούσης της κρίσης. Αλλά και την έμφυτη αδυναμία του ανθρώπου να αντιπαρέλθει το απτό βραχυπρόθεσμο όφελος για ένα αφηρημένο μακροπρόθεσμο. Έτσι, ουδόλως δυσκολεύεται να αναιρέσει την οριστική απελευθέρωση των ψηφοφόρων από την πελατειακή σχέση της μεταπολιτευτικής περιόδου.

Ο δεύτερος παράγων εξάλλου, το έλλειμμα ελπίδας δηλαδή, θα ήταν φρόνιμο να ελεγχθεί μέσα από την όσο το δυνατόν λιγότερο υποκειμενική θεώρηση των προοπτικών που προδιαγράφονται για τα προσεχή χρόνια. «Success story»; Κατά μία έννοια σχεδόν με βεβαιότητα «ναι», όσον αφορά στη διάσωση του εγχώριου κατεστημένου τραπεζικού συστήματος και την αποσόβηση ανυπολόγιστων ζημιών (μεμονωμένα για την Ελλάδα, αλλά και συνολικά σε επίπεδο Ευρωζώνης) από ενδεχόμενη ανεξέλεγκτη χρεωκοπία. Κατά μία άλλη πτυχή, «μάλλον ναι», αφού η γερμανική συνταγή εκτελέσθηκε χωρίς εκτροχιασμό του τρένου της €-ζώνης, ενώ εξαλείφθησαν τα δίδυμα ελλείμματα (δημοσιονομικό και ισοζυγίου συναλλαγών) της ελληνικής οικονομίας, με σοβαρότατες όμως παράπλευρες απώλειες τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Όμως υπό τη σκοπιά των διευρυνόμενων ανισοτήτων, της δοκιμαζόμενης κοινωνικής αλληλεγγύης, των ανθρωπίνων αξιών, τα πράγματα φαντάζουν διαφορετικά. Αλλοίωση της οικονομικής σκέψης, κοινωνικοί αυτοματισμοί, μισαλλοδοξία, αναξιομισθία σε όλο της το μεγαλείο. Ένας οιονεί Οικονομικός πόλεμος για τη Νομισματική ειρήνη. Με τους πολιτικούς ηγέτες ανήμπορους να δράσουν …πολιτικά και να αποδράσουν από την αναφερόμενη από τον Τσόμσκι «επενδυτική θεωρία της πολιτικής» που αναπτύχθηκε από τον Τόμας Φέργκιουσον.

Ο τρίτος παράγων είναι η έμφυτη αναζήτηση ελπίδας. Ως αντίβαρο του προηγούμενου, του κενού ελπίδας που δημιούργησε η βίαιη αναπροσαρμογή των συνθηκών διαβίωσης. Με την κάλπη ακόμη «ζεστή», γράφαμε το 2012 για την εκρηκτική άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ ότι: «Προεκλογικό πυροτέχνημα ή ουσιαστική εναλλακτική πρόταση, επικοινωνιακό τέχνασμα ή αληθινό όραμα, ανεδαφική προσέγγιση μιας ανομοιογενούς Αριστεράς ή ρηξικέλευθη τομή ιδανικά εναρμονισμένη με το «σπάσιμο» του κυρίαρχου συντηρητικού γαλλογερμανικού άξονα στην Ευρώπη μετά το αποτέλεσμα των Γαλλικών εκλογών;»

Με ελάχιστες μόνον επιφυλάξεις, θα απαντούσαμε σήμερα στον εαυτό μας ότι το ισοζύγιο των διλημμάτων δε βγάζει …πρωτογενές πλεόνασμα ελπίδας. Εξ ου και η δυστοκία της αξιωματικής αντιπολίτευσης να διανείμει μέρισμα ρεαλισμού από το πολιτικό κεφάλαιο που έχτισε στα θεμέλια της αντιμνημονιακής στρατηγικής. Για αυτό και το κενό που καλύπτει επιτυχημένα, βάσει των έως τώρα σφυγμομετρήσεων της κοινής γνώμης, «Το Ποτάμι». Θα επανέλθουμε όμως παρακάτω.

Σε ότι αφορά τη διαδοχική εκλογική αναμέτρηση του Ιουνίου του 2012, το απόσταγμα της ανάλυσής μας είναι η διεξαγωγή της στη βάση του διπόλου φόβου-οργής. Η συσπείρωση των ψηφοφόρων στο δίπολο ΝΔ - ΣΥΡΙΖΑ ήταν προϊόν της πόλωσης και της δόμησης του προεκλογικού σκηνικού πάνω στο δίλημμα της παραμονής με κάθε κόστος στον σκληρό πυρήνα της Ευρωζώνης, σε αντιδιαστολή με την αβεβαιότητα της κατάργησης του μνημονίου και της σκληρής επαναδιαπραγμάτευσης. Θεωρώντας ότι ο συναισθηματικός αυτός διπολισμός έχει ατονήσει, η επερχόμενη εκλογική αναμέτρηση μελετήθηκε ως προέκταση της «μεταβατικής» ψήφου του Μαΐου.

Η δυναμική των κομμάτων

Σχεδόν έναν χρόνο πριν, επιχειρήθηκε στο άρθρο ΝΔ vs. ΣΥΡΙΖΑ: Σημειώσατε... μία συγκριτική αποτίμηση της δυναμικής των κομμάτων που συμμετείχαν στην πρώτη κυβέρνηση Σαμαρά (τρικομματική), καθώς και του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Σήμερα, ενώ μεσολάβησε η αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ από την κυβέρνηση, βασικά σημεία της ανάλυσης θα μπορούσαν κάλλιστα να χρησιμοποιηθούν στην τρέχουσα χαρτογράφηση ενόψει των Ευρωεκλογών.

Σταχυολογώντας και προσαρμόζοντας στα νέα πολιτικά και κομματικά δεδομένα, αναφέρουμε τα εξής:

- Ενδοκυβερνητικά, στη βάση ισχυροποίησης της θέσης μεταξύ των (δύο πλέον) εταίρων, η θέση της ΝΔ παραμένει σαφώς ενισχυμένη έναντι του ΠΑΣΟΚ. Σε βαθμό που η κυοφορούμενη επόμενη ημέρα της Κεντροδεξιάς παράταξης περιλαμβάνει ως εν δυνάμει συνιστώσα σημαντικούς συντελεστές της κυβερνητικής πολιτικής που θα αυτό-κατατάσσονταν μάλλον στον άλλο εταίρο, αν δεν ανήκουν ήδη τύποις σε αυτόν.

Μάλιστα, αν το τεστ της «Ελιάς» επιβεβαιωθεί αρνητικό, τότε η …βελανιδιά θα βρει πάντα άνδρα να ξυλεύεται (δρυός πεσούσης) και το κόμμα του πράσινου ήλιου σε αποσύνθεση.

- Όσον αφορά στη συγκριτική ανάλυση μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ, εκτιμούμε ότι τόσο η κυβερνητική παράταξη, όσο και η αξιωματική αντιπολίτευση, έχουν άνω φράγμα το ποσοστό που συγκέντρωσαν στις εκλογές του Ιουνίου. Ενώ όμως η ΝΔ έχει με σχετική ασφάλεια ως κάτω φράγμα το εκλογικό ποσοστά του Μαΐου, το οποίο δε φαίνεται να απειλείται εκτός απροόπτου-ατυχήματος, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει «ανοικτό» το κάτω φράγμα, στο βαθμό που είναι εγκλωβισμένος στην πολυφωνία και την ερμαφρόδιτη στάση σε πολλά στρατηγικά ζητήματα. Όπως η αδρεναλίνη του τζογαδόρου, η τακτική ρήξης που επιλέγει τον εξαναγκάζει να πρέπει να ανεβάσει πιο ψηλά τους τόνους για την επόμενη ρήξη, κ.ο.κ. Η διπλή πρόταση μομφής της περασμένης Κυριακής αποτελεί αστοχία που επιβεβαιώνει την εν λόγω παρομοίωση.

- Τη διαφορά φαίνεται ότι κάνει η εμφάνιση ενός νέου κόμματος σε ιδανικό, κατά τη γνώμη μας, timing…

Το Ποτάμι Ποιο κενό γεμίζει «Το Ποτάμι»; Αυτό της άγονης, κατασκευασμένης πόλωσης που βρήκε πρόσφορο έδαφος το 2012 εξαιτίας του Δόγματος του Σοκ. Εξάλλου, οι περιπτώσεις ΧΑ και Ποταμιού είναι εντελώς αντίθετες. Η πρώτη φούσκωνε λόγω οργής και θυμού, το δεύτερο φουσκώνει λόγω θετικής ελπίδας.

Το Ποτάμι μπορεί να κερδίσει το micro-παιχνίδι αφήνοντας το macro να εξελιχθεί και το νεοφιλελεύθερο μοντέλο να περάσει στην ιστορία.

Το «απολίτικο» εσφαλμένα και σκόπιμα στηλιτεύεται και ταυτίζεται με το «ακομμάτιστο», προκειμένου να υποβιβασθεί η σημαντικότητα μίας ιδιαίτερα κρίσιμης μάζας για την επόμενη ημέρα. Η κανονικοποίηση του μακροοικονομικού περιβάλλοντος στην ελληνική οικονομία εκπονείται υπό τη γερμανική συνταγή. Και η διαδρομή προς την ανάκαμψη και εν συνεχεία ανάπτυξη θα έχει τη …σφραγίδα Bundesrepublik. Η πορεία εντός του ευρώ είναι σε macro επίπεδο μεσοπρόθεσμα προδιαγεγραμμένη. Ο οιονεί «Οικονομικός πόλεμος» για τη «Νομισματική ειρήνη» θα έχει θύματα όπως όλοι οι πραγματικοί πόλεμοι στην ιστορία.

Για να επουλωθούν οι πληγές χρειάζεται: Αλλαγή στάσης ζωής και αποτοξίνωση από την ορολογία και τις δράσεις που αφορούν το κυρίαρχο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ρεαλισμός και αποκατάσταση του νοήματος των λέξεων. Γράφαμε εδώ από απόσπασμα του Θουκυδίδη: «…Για να δικαιολογούν τις πράξεις τους άλλαζαν ακόμα και τη σημασία των λέξεων…».

Το Ποτάμι θα πετύχει μόνον αν συλλάβει το πνεύμα των καιρών. Οι ιδέες που θα συντεθούν χρειάζεται να αντλήσουν τη συναισθηματική υποστήριξη των πολιτών.

Αλλά και ανεξαρτήτως ρεύματος ή φούσκας, έρχεται αναπόφευκτα …ποτάμι ανανέωσης στελεχιακού δυναμικού -ακόμη και ονομασίας κομμάτων- ένθεν κ ένθεν. Το πολιτικό RESET θα γίνει ικανή και αναγκαία συνθήκη για την εδραίωση κομμάτων μετά το κλείσιμο του κύκλου της μεταπολίτευσης.

Δίκην επιλόγου…

Αναδύεται ως ζωτικής σημασίας για το συμφέρον της πατρίδας μας η δημιουργία ενός οράματος με ορίζοντα μεσο-μακροπρόθεσμο, χαρακτήρα πολυδιάστατο και χρώμα ακομμάτιστο, υπερκομματικό. Διότι ποτέ δεν ξεπεράστηκε μια κρίση χωρίς την ύπαρξη προσωπικοτήτων με χαραγμένο όραμα στο ιδεολογικό ημισφαίριο του εγκεφάλου. Διότι ποτέ δεν επιβίωσε ένα σχέδιο δράσης δίχως την ηγεσία ανθρώπων του οράματος, των ρεαλιστικών με φαντασία στρατηγικών. Διότι ουδέποτε υπερνικήθηκαν οι φυγόκεντρες δυνάμεις αποσύνθεσης του κοινωνικού ιστού χωρίς την ξεκάθαρη διατύπωση μιας στρατηγικής με ορίζοντα δεκαετίας και την εμφύσηση ενός οράματος υπαρξιακού στις νεότερες γενιές.

Δεν πρόκειται για μία ρομαντική αναζήτηση οραματικής ύλης, για μία φιλοσοφική ανάγκη ένδυσης ενός οραματικού μανδύα, ή για μία ουτοπική τοποθέτηση που καταπνίγει εν τη γενέσει την εφικτότητα των λύσεων. Τουναντίον, η παντελής έλλειψη οράματος στοιχίζει πολύ ακριβά, υποβιβάζοντας την πολιτική πραγματικότητα, απομακρύνοντας ηθικά και συναισθηματικά τους πολίτες από την πολιτική τάξη, πλήττοντας τελικά το κύρος της χώρας μας υποτασσόμενης σε κελεύσματα αναντίστοιχα ως προς το πολιτισμικό, ιστορικό ειδικό βάρος της στο παγκόσμιο στερέωμα.

Εμείς οι πολίτες, οφείλουμε και δικαιούμαστε να αξιοποιήσουμε το πέρασμα από την κρίση στο βαθμό που μας αναγκάζει να αναθεωρήσουμε το σύστημα αξιών μας, τόσο σε συλλογικό, όσο και σε ατομικό επίπεδο. Να απαιτούμε διαρκή εκπαίδευση, επιμόρφωση, δια βίου μάθηση. Να εμπνεόμαστε ακόμα και στους πιο χαλεπούς καιρούς, να σκεπτόμαστε και να λειτουργούμε ως μέρη ενός μηχανισμού δημιουργίας συνεκτικής ύλης, ώστε να εδραιωθεί η πεποίθηση ότι αναγκαία συνθήκη για το ατομικό συμφέρον είναι η συλλογική θεώρηση της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί.

Στην άσκηση εξουσίας θα πρέπει να προσκληθούν οι Άριστοι εκ των «μέσων» ανθρώπων, Η μεσότητα ως Αριστοτελική έννοια είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση της συνεκτικής ύλης του 51% της κοινωνίας. Μόνον αυτή η ομάδα θα μπορέσει να λειτουργήσει ως πυρήνας για την εθνική συναίνεση και να εκπονήσει νηφάλια το απαραίτητο νέο κοινωνικό συμβόλαιο στη νέα εποχή που ήδη διανύουμε, συμβόλαιο αποδεκτό ιδανικά από διευρυμένη κοινωνική πλειοψηφία.

Πηγή:www.capital.gr