Του Κωνσταντίνου Γκράβα

Ως απόφαση που αλλάζει τις ισορροπίες θα μείνει στην ιστορία αυτή στην οποία κατέληξε το Eurogroup τα ξημερώματα του Σαββάτου. Περιγράφει τον τρόπο χρηματοδότησης της Κύπρου, ως τέταρτης χώρας που διαπραγματεύεται την κάλυψη των χρηματοδοτικών της αναγκών με την τριάδα Ευρωπαϊκής Ένωσης -Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας - Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και με σφραγίδα μνημονίου.

Ποιες όμως ισορροπίες ακριβώς αλλάζει; Ισορροπίες γεωπολιτικές; (λόγω της εμπλοκής ρωσικών κεφαλαίων και του ενδιαφέροντος της Ρωσίας για βάση στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και για το φυσικό αέριο των κυπριακών κοιτασμάτων). Ισορροπίες ενδοευρωπαϊκές, κατά μήκος του άξονα αλληλεγγύης -οιονεί οικονομικού πολέμου; Ισορροπίες κοινωνικές, καθώς η πρωτοφανής απόφαση παραβίασης του ηθικά και νομικά κατοχυρωμένου ορίου εγγυοδοσίας των καταθέσεων εξέγειρε τους Κυπρίους (μικρο)καταθέτες; [Υπενθυμίζεται ότι το όριο αυτό (ύψους 100 χιλιάδων ευρώ) διαμορφώθηκε σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση στον απόηχο της μήτρας της χρηματοπιστωτικής κρίσης, το Σεπτέμβριο του 2008, με την κατάρρευση της πέμπτης μεγαλύτερης επενδυτικής τράπεζας στις Ηνωμένες Πολιτείες, Lehman B rothers]. Το προσεχές διάστημα και οι τρέχουσες εξελίξεις θα δείξουν σε ποιον τομέα η ζημιά θα είναι μεγαλύτερη. Γιατί η ζημιά έχει ήδη γίνει...

Και η ζημιά εκτιμώ ότι έχει ήδη γίνει διότι μία πανομοιότυπη απόφαση, όταν συνιστά «εξαναγκαστική» τροποποίηση μιας εντελώς λανθασμένης αρχικής, δε συνεπάγεται αντιστοίχως πανομοιότυπα αποτελέσματα. Δεν επιφέρει δηλαδή η ίδια αυτή απόφαση το αυτό αποτέλεσμα που θα επέφερε εφόσον είχε ληφθεί εξ αρχής, δίχως να έχει προηγηθεί αστοχία και ανάγκη επαναδιατύπωσης προς την κατεύθυνση διόρθωσης του αρχικού σφάλματος. Για να γίνω πιο σαφής και συγκεκριμένος: Μετά από μαραθώνια συνεδρίαση απεφασίσθη να επιβληθεί φόρος (ή τέλος, ή «κούρεμα», ή ακριβολογώντας «εισφορά σταθερότητας» μεταφράζοντας κατά λέξη τον όρο «stability levy» του κειμένου της απόφασης του Eurogroup) στις καταθέσεις στην Κύπρο. Χωρίς όριο προστασίας, χωρίς να προηγηθούν στην πιστωτική ιεραρχία οι κάτοχοι κυπριακών ομολόγων. Το Eurogroup διέβη το Ρουβίκωνα. Και μάλιστα ενόψει αργίας της Καθαράς Δευτέρας, δηλαδή κλειστών τραπεζών επί τριήμερο. Εν συνεχεία, το απόγευμα της Δευτέρας και μετά τις κοινωνικές αντιδράσεις, αλλά και τον προδιαγραφόμενο κίνδυνο γενικευμένου bank run στο Νότο της Ευρωζώνης, το Eurogroup εξέδωσε τροποποιητική «οδηγία» για επιθυμητή «ευελιξία» με προστασία των καταθέσεων μέχρι τις 100 χιλιάδες ευρώ. Ας κάνουμε μία σύντομη παρένθεση εξηγώντας το σκεπτικό της απόφασης, διατυπώνοντας προφανώς τη δική μου προσωπική ερμηνεία:

Η ερμηνεία μου έχει ως εξής: Ώρες μετά την απόφαση, σημαντικού ειδικού βάρους φωνές όπως αυτή του επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έσπευσαν με φραστικές παρεμβάσεις να προτείνουν μικρές τροποποιήσεις εισάγοντας στην εξίσωση ένα μίνιμουμ ποσό (25 χιλ. ευρώ) που θα εξαιρείτο από την «εισφορά σταθερότητας». Ήδη αρκετά ειδησεογραφικά πρακτορεία και δημοσιογραφικές πηγές αναφέρονταν σε άμεσες δεύτερες σκέψεις της κυπριακής κυβέρνησης και «αφορολόγητο» όριο στις 20 χιλιάδες. Με αυτή λοιπόν την παράμετρο Χ να υπεισέρχεται στην εξίσωση και με δεδομένο το ηθικό και νομικό δικαίωμα των καταθετών να θεωρούν ως θεσμικά εγγυημένο σε πανευρωπαϊκό επίπεδο το ποσό μέχρι τις 100 χιλιάδες ευρώ, η άτυπη οιονεί δημοπρασία δε θα κατέληγε σε αποτέλεσμα, παρά μόνον αν Χ = 100k. Με άλλα λόγια και με μία γρήγορη παιγνιοθεωρητική θεώρηση, για κάθε προτεινόμενο ποσό Χ που θα υπολείπετο του optimum ορίου (δηλ. για κάθε Χ<100), οι εσωτερικές αντιδράσεις θα παρέμεναν -επαναλαμβάνω: τόσο ηθικά, όσο και νομικά- τεκμηριωμένες. Διότι πολύ απλά, κάποιος που έχει καταθέσεις εκατό χιλιάδων ευρώ, στην περίπτωση που γνώριζε ότι η προστασία είναι παραδείγματος χάριν μέχρι τις 50 χιλ., θα διαμοίραζε τα ποσά σε δύο τράπεζες, κ.ο.κ. Πολύ σωστά λοιπόν το Eurogroup διόρθωσε την αρχική απόφαση και πρότεινε στην Κυπριακή κυβέρνηση ευελιξία με (δια)τήρηση του υφιστάμενου ορίου προστασίας για ποσά έως 100χιλ.

Όμως, όπως προανεφέρθη στην εισαγωγή, η ίδια απόφαση δε συνεπάγεται κατ’ ανάγκην -ειδικά δε στην οικονομία- το ίδιο αποτέλεσμα, ακόμη και αν εφαρμοσθεί. Διότι είναι διαφορετικό να λαμβάνεται εξ αρχής χωρίς να θίγει ή να ξυπνά ένστικτα αμφιβολίας, καχυποψίας και πανικού. Και διαφορετικό να είναι προϊόν τροποποίησης, βελτίωσης μιας αρχικής απόφασης που έχει προηγουμένως δημιουργήσει αναστάτωση και την οποία σπεύδει να αποσύρει ως μη γενόμενη η τροποποίηση. Συμπερασματικά, όσον αφορά την πλευρά του Eurogroup, η απόφαση για το αυτονόητο υιοθετήθηκε εκ των υστέρων ως «αναγκαστική» τροποποίηση μιας άστοχης και «επικίνδυνα» αποσταθεροποιητικής πρότασης επιβολής «εισφοράς» ακριβώς για το αντίθετο σκοπό από την επαπειλούμενη συνέπεια (γενικευμένη αποσταθεροποίηση), δηλαδή εισφοράς στις καταθέσεις για τη «σταθερότητα» του χρηματοπιστωτικού συστήματος (stability levy).

Η σκυτάλη πέρασε λοιπόν στα χέρια της Κυπριακής, νεοφώτιστης κυβέρνησης. Το προτεινόμενο νομοσχέδιο προς ψήφιση το απόγευμα της Δευτέρας κατόπιν εισήγησης της Επιτροπής Οικονομικών της Βουλής, αναφέρει απαλλαγή από την εισφορά μέχρι το ποσό των 20k. Θα μπορούσαμε να επαναλάβουμε το σκεπτικό που ανέλυσα πριν, ώστε να προδικάσουμε το ΟΧΙ του Κυπριακού Κοινοβουλίου. Τεκμαίρεται ωστόσο κατ’ αυτήν τη συλλογιστική ότι η τελική τροποποίηση ακολουθώντας «εσωτερικά» -τη φορά αυτή- τη «δημοπρασία», θα διαμορφωθεί σε εισήγηση για επιβολή εισφοράς μόνο για ποσά μεγαλύτερα των 100k; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό οφείλει να σταθμίσει μία σημαντική σταθερά: η σταθερά αφορά το χρηματοδοτικό κενό, το χάσμα δηλαδή που χωρίζει τις ανάγκες της Κύπρου (18 δισ.) από το ποσό που συμφώνησαν οι ΕΕ-ΕΚΤ-ΔΝΤ (10 δισ.), προκειμένου κατά τη γνώμη μου να μη διαρραγεί το κοινό μέτωπο της «τρόικα» από ενδεχόμενη διαφωνία του ΔΝΤ στο θέμα της υπέρβασης εκείνου του ορίου που θα καθιστούσε το χρέος μη βιώσιμο. Ας θυμηθούμε, εξάλλου, ότι τα πρώτα δείγματα... ασυμφωνίας χαρακτήρων είχαν ήδη φανεί στο θέμα του timing του κουρέματος του Ελληνικού χρέους (PSI), αλλά και στην πρόσφατη επαναγορά ελληνικών ομολόγων στα τέλη του περασμένου έτους.

Δεδομένης συνεπώς της ρητής επισήμανσης του Eurogroup, στο πλαίσιο αυτό της συμμόρφωσης με τις επιταγές του ΔΝΤ περί μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του χρέους, ότι η νέα πρόταση θα πρέπει να οδηγεί αριθμητικά στο ίδιο ποσό είσπραξης μέσω της αναπροσαρμοσμένης, προοδευτικής κλίμακας «εισφοράς σταθερότητας», η εκκίνηση της «εσωτερικής δημοπρασίας» από τα 20k ευρώ για την επίτευξη κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας μαρτυρά ενδεχομένως την εξ αρχής διάθεση της κυπριακής κυβέρνησης να «μοιράσει» το βάρος και χαμηλότερα από την κόκκινη γραμμή του πλήρως διασφαλισμένου ορίου καταθέσεων. Με άλλα λόγια, ίσως δηλώνει τη μη κατηγορηματική διαγραφή από τις επιλογές κατά τη διαπραγμάτευση της Παρασκευής του παράγοντα Χ

Πηγή : www.capital.gr