Κυβέρνηση "παντός καιρού"

Του Κωνσταντίνου Γκράβα

Η παρούσα ελληνική κυβέρνηση είναι η μακροβιότερη της περιόδου των τριών Μνημονίων. Προσοχή· στον υπολογισμό δεν προσμετράται το διακριτό διάστημα της χαρακτηριζόμενης ως "Πρώτης Φοράς (Αριστερά)", από τις 25 Ιανουαρίου έως τις 20 Σεπτεμβρίου του 2015. Η επανάληψη της κυβερνητικής συνεργασίας των δύο κομμάτων της σημερινής συμπολίτευσης μετά από την υπερψήφιση του τρίτου μνημονίου από τη Βουλή των Ελλήνων εκείνο τον Αύγουστο, τη διάλυση του Σώματος με προεδρικό διάταγμα που θυροκολλήθηκε στο Κοινοβούλιο λίγες ημέρες μετά, και τις δεύτερες εκλογές-καρμπόν σε σχέση με τις πρώτες  (σε ποσοστά, αλλά με μικρότερο απόλυτο αριθμό ψήφων για τα μεγάλα και μεσαία κόμματα) που διεξήχθησαν τον Σεπτέμβριο, δημιούργησε αντί "αριστερής παρένθεσης" την ανθεκτικότερη μνημονιακή διακυβέρνηση της δεκαετίας που διανύουμε.

Το πολιτικό αίνιγμα που ξεδιπλωνόταν προϊούσης της "Δεύτερης Φοράς" πήγαινε χέρι-χέρι με τις προσδοκίες της (αξιωματικής) αντιπολίτευσης για ενδεχόμενη αποτυχία της κυβέρνησης να διατηρήσει συμπαγή την κοινοβουλευτική της πλειοψηφία, όσο η τελευταία ευθυγραμμιζόταν με τις επιταγές των πιστωτών της χώρας και δρομολογούσε την υλοποίηση των ανειλημμένων δεσμεύσεων του τρίτου μνημονίου. Κλειδί για τη διάψευση των εκτιμήσεων περί κυβερνητικής κρίσης σε κάθε επιμέρους μνημονιακή αξιολόγηση – κυρίως στην πρώτη και τη δεύτερη, μέχρι τα μέσα του περασμένου έτους – του προγράμματος από τους "θεσμούς" ήταν η ίδια η πραγματικότητα. Τι οξύμωρο· υπέρτατη συγκολλητική ουσία για την κυβέρνηση απεδείχθη η διατήρηση της εξουσίας, που υποτίθεται πως δεν είχε ακόμα κατακτηθεί, ενώ ο χρόνος και η ζωή την καθιστούσαν ως μακροβιότερη. Η κυβέρνηση απλώς κεφαλαιοποιούσε τη βαρουφάκειο "δημιουργική ασάφεια" της Πρώτης Φοράς στην "τεχνητή διπολική αμφισημία" της Δεύτερης. 

Σε αδρές γραμμές η εν λόγω υιοθετούμενη επικοινωνιακή μεθοδολογία περιγράφεται ως εξής: πρώτον, διατύπωση μιας θέσης, έστω "άλφα", που υπαγορεύεται από τις δεσμεύσεις του Μνημονίου και στην οποία είναι ταυτοχρόνως εγγεγραμμένη στο αντιμνημονιακό DNA –γενετική κληρονομικότητα της Πρώτης Φοράς– η αντίθεση της κυβερνητικής πλειοψηφίας· δεύτερον, μπαράζ δηλώσεων υπέρ της θέσης "πλην άλφα", της ακριβώς αντίθετης δηλαδή από εκείνη που επιβάλλουν οι πιστωτές για να ολοκληρωθεί η εκάστοτε αξιολόγηση, με συνέπεια τη χρονική καθυστέρηση που ανακτά μέρος του χαμένου πολιτικού κεφαλαίου το οποίο ξοδεύεται κατά την αναγκαστική ευθυγράμμιση με την αρχική θέση "άλφα"· τρίτον, δημιουργία ψευδεπίγραφου αντισταθμίσματος των πρόσθετων μέτρων που επιφέρει η καθυστέρηση σε κάθε ενδιάμεση συμφωνία με τους δανειστές, μέσω αφενός υποσχέσεων για αντίμετρα που θα αναιρέσουν τα πρόσθετα μέτρα και αφετέρου πολιτικών με ταξικό πρόσημο που εκμεταλλεύονται την αδιάκοπη κούρσα μισθών και συντάξεων προς τον πάτο· μεταφράζοντάς την σε εξίσωση προς τα κάτω, με επιδοματική πολιτική φτώχειας.     

Κάπως έτσι η κυβέρνηση φορτώνοντας το πρόβλημα στον πανδαμάτορα χρόνο έφθασε στο σημείο να είναι η μακροβιότερη της οκταετούς περιόδου της δικής μας "Μεγάλης Οικονομικής Κρίσης" – ανάλογης της "Great Depression”, που έλαβε χώρα τη δεκαετία του 1930 στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον υπόλοιπο κόσμο.       

Καθώς ο αναγνώστης φθάνει σε αυτές τις γραμμές και ανατρέχοντας στον τίτλο του κειμένου, μπορεί να παρασυρθεί. Και να θεωρήσει πως χαρακτηρίζουμε την κυβέρνηση ως "παντός καιρού" περιγράφοντας τις αντοχές και τη διαδρομή της στο διάστημα του τρίτου μνημονίου που μέλλει να ολοκληρωθεί τον προσεχή Αύγουστο. Ισχύει όμως ακριβώς το αντίθετο· προκειμένου να πορευθεί η χώρα στην επόμενη ημέρα και εν μέσω επί τα χείρω μεταβαλλόμενων διεθνών συσχετισμών, χρειάζεται μια πραγματική κυβέρνηση "παντός καιρού". Διότι ένας μετά τον άλλον οι θετικοί καταλύτες αναστήλωσης του ευρωπαϊκού οικοδομήματος μετά την κρίση χρέους της Ευρωζώνης αναμένεται σταδιακά να εκλείψουν. Πρώτον, το πρόγραμμα αγοράς τίτλων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας προγραμματίζεται εκτός απροόπτου να ολοκληρωθεί εντός του έτους, δεύτερον, οι χαμηλές τιμές πετρελαίου αποτελούν παρελθόν καθώς δεν αναμένεται να μετριασθούν οι γεωπολιτικές εντάσεις στη Μέση Ανατολή, και τρίτον, οι εμπορικές διενέξεις – ειδικά δε αν εξελιχθούν σε εμπορικό πόλεμο – συνιστούν τροχοπέδη για τη συνέχιση των ικανοποιητικών ρυθμών ανάπτυξης που επετεύχθησαν προοδευτικά κατά τη διάρκεια της τελευταίας τριετίας στις οικονομίες της Ζώνης του Ευρώ· εξαιρουμένης της ελληνικής ως διαρκούς "ειδικής περίπτωσης".   

Και επιπλέον, διότι, όχι μόνον αφαιρούνται από το σχηματιζόμενο παζλ θετικοί παράγοντες αλλά προστίθενται και αρνητικοί. Πρώτον, στην Ανατολική Ευρώπη αμφισβητείται η φιλελεύθερη δημοκρατία και μετασχηματίζεται – αναβαπτισμένη μάλιστα από τη λαϊκή ετυμηγορία –  σε ανελεύθερη και αυταρχική, όπως συμβαίνει στην Ουγγαρία. Δεύτερον, ενισχύεται ο αντιευρωπαϊσμός τόσο σε επίπεδο κομμάτων που κέρδισαν τις εκλογές όπως συνέβη στην Ιταλία, όσο και εντός της κοινοβουλευτικής ομάδας των Χριστιανοδημοκρατών με το αδελφό κόμμα των Χριστιανοκοινωνιστών, στην κυβέρνηση Μεγάλου Συνασπισμού της Γερμανίας. Τρίτον, σε ένα περιβάλλον "ασυνήθιστης αβεβαιότητας" η οποία έχει πλέον μεταφερθεί, από το οικονομικό σύστημα μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση που ξέσπασε το 2008, στη σφαίρα των διεθνών σχέσεων με την αναβίωση εντάσεων δυνάμει ψυχροπολεμικής κλίμακας, η κυβέρνηση φαίνεται να έχει μπερδέψει την πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική με εκείνη που ανοίγει παράλληλα και ταυτόχρονα όλα τα επικίνδυνα μέτωπα· αναμειγνύοντας μικροκομματικές πρακτικές με μεθοδεύσεις πολιτικών, αμυντικών ή οικονομικών συμφωνιών, και χωρίς την εξασφάλιση μακροχρόνιων ανταλλαγμάτων που πρέπει να απορρέουν επί τη βάσει του κοινού συμφέροντος με το "δίκαιο" το οποίο πάντοτε επιβάλλει ο ισχυρός.   

Αλλά και εντός της επικράτειας, ακόμη και αν αποστειρώσει κανείς τη χώρα μας από το προαναφερθέν δυσμενώς μεταβαλλόμενο διεθνές σύστημα, το υπάρχον πολιτικό προσωπικό δεν επαρκεί για τη συγκρότηση κυβέρνησης "παντός καιρού". Σε μιαν Ελλάδα που διώχνει τα παιδιά της στο εξωτερικό, που δημιουργεί συνεχώς νέους φτωχούς και φτωχούς νέους, και κυρίως, που έχει απολέσει το στάτους μιας οιονεί πνευματικής δύναμης του δυτικού κόσμου, το δόγμα ότι ανήκουμε στη Δύση είναι το αδειανό πουκάμισο μιας επαπειλούμενης εθνικής κρίσης.        

* Ο Κωνσταντίνος Γκράβας είναι οικονομολόγος - αναλυτής διεθνών αγορών,  επισκέπτης καθηγητής στη Σχολή Διοικήσεως και Επιτελών (ΣΔΙΕΠ/ΠΑ) της Πολεμικής Αεροπορίας.

πηγή: Κυβέρνηση "παντός καιρού"